ΕΙΡΗΝΗ ΛΟΥΤΖΑΚΗ

Workshop (28-31 Αυγούστου)

Οι ευρωπαϊκοί χοροί σε μια Ελλάδα που αλλάζει

Οι χοροί των σαλονιών (αγγλ. ballroom dances, γαλλ. danses du salon), ως πολιτισμική πρακτική συγκροτούν μια ιδιαίτερη κατηγορία χορών, όπου οι έννοιες κοινωνικότητα και κοινωνικοποίηση είναι η ουσία και ο στόχος του χορεύειν. Πολλά και διαφορετικά είδη συνθέτουν την κατηγορία αυτή το περιεχόμενο της οποίας συνεχώς ανανεώνεται, καθώς νέοι χοροί εμφανίζονται ως μορφή και ως περιεχόμενο. Ως είδος, οι χοροί των σαλονιών διαφοροποιούνται από τους εθνοτικούς χορούς  των αγροτικών πληθυσμών και τους λαϊκούς των κατώτερων κοινωνικών τάξεων (ethnic και folk dances), διαφέρουν επίσης και από τους θεατρικούς χορούς που παρουσιάζονται στη σκηνή π.χ. μπαλέτο, σύγχρονος χορός, χοροθέατρο. Κύριο χαρακτηριστικό τους η ομαδικότητα και η ερμηνεία τους σε σχήμα «ζευγάρι» (άντρας-γυναίκα) που εκτελεί προκαθορισμένα βήματα.

Στη διαχρονική τους πορεία, οι χοροί των σαλονιών εμφανίζονται ξαφνικά, γίνονται μόδα, συρμός και οι οποίοι τάχιστα περνάνε στο παρασκήνιο για να αντικατασταθούν από άλλες μορφές που έρχονται στο προσκήνιο. Κάθε χορός αποτελεί ένα πολυσύνθετο φαινόμενο, το οποίο με την εμφάνισή του εισάγει νέες συμπεριφορές και πεποιθήσεις στα άτομα που μετέχουν, καθρεφτίζοντας τις κατευθύνσεις και τις εξελίξεις μιας κοινωνίας σε μια ορισμένη ιστορική περίοδο. Οι χορευτικές αυτές μανίες αλλά και οι μόδες που τις συνοδεύουν ίσως με κάποια καθυστέρηση, πάντα φθάνουν και στην Ελλάδα, και γίνονται ιδιαίτερα δημοφιλείς, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό κοινού «παρασύρεται» ομαδικά σε χώρους που ως κάτι το νέο έλκει ακόμα και τους μη-μυημένους. Οι χώροι αυτοί, λειτουργούν ως τόποι επικοινωνίας όπου τα άτομα χρησιμοποιούν μια γλώσσα μη-λεκτική, που συντίθεται από χειρονομίες και κινήσεις νέου τύπου, πολιτισμικά και χρονικά οριοθετημένες.

Στο σεμινάριο θα επιχειρήσουμε μια ιστορική αναδρομή του κοινωνικού χορού με παραδείγματα και από την Ελλάδα. Θα αναλύσουμε ζητήματα σχετικά με την ενσωμάτωση κινητικών στοιχείων, την ποικιλομορφία των χορών στην ελληνική κοινωνία, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με τα όρια του σώματος, όπως: Ποιος κινείται; Ποιος χορεύει; Ποιος συμπεριλαμβάνεται / αποκλείεται; Ή ακόμα, με το χορό υπερβαίνονται οι συνήθεις κοινωνικοί κανόνες;

Ρένα Λουτζάκη. Κοιν. Ανθρωπολόγος με ειδικότητα στο χορό. Σπούδασε σημειογραφία στο Folkwang Hochschule fur Musik Theater Tanz-Essen, Δυτ. Γερμανία (1977-78), και με χορηγία του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος (Π.Λ.Ι.) Εθνομουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Μπέλφαστ, Βορ. Ιρλανδία (Ph D 1989). Από τα σχολικά της χρόνια ξεκίνησε την επαφή της με τον ‘παραδοσιακό’ χορό στο πολιτιστικό Σωματείο «Λύκειο των Ελληνίδων», Αθηνών.

Από το 1974 μέχρι το 1997, συνεργάζεται με το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα (ΠΛΙ) με κύριο αντικείμενο την έρευνα για το χορό. Από το 1995, μετέχει στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Θράκη - Αν.Μακεδονία, του Συλλόγου οι Φίλοι της Μουσικής με στόχο τη δημιουργία μιας πολυμεσικής Τράπεζας Δεδομένων με πολιτισμικά δεδομένα. Δίδαξε Εθνομουσικολογία και Ανθρωπολογία του Χορού στο Τμήμα Κοιν. Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου (1997-2002) και στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο (2002-2013).  Το ερευνητικό της ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην πολιτική διάσταση του χορού, αλλά και σε θέματα όπως: συστήματα κίνησης, σχέσεις κοινωνίας και χορού, φύλο, πολιτιστικοί σύλλογοι. Ως μέλος διεθνών οργανισμών για το χορό έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για το χορό σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και βιβλία, καθώς και λήμματα σε εγκυκλοπαίδειες. Επιμελήθηκε το δίγλωσσο αφιέρωμα του περιοδικού Εθνογραφικά τ. 8, Ο χορός στην Ελλάδα (Π.Λ.Ι., Ναύπλιο 1992) και σε συνεργασία με τη Μαρία Τσούτσουρα (έρευνα-κείμενα) την έκδοση Για την Πολυξένη Ματέυ (Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης, Αθήνα 1998). Είναι μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και του Διεθνούς Συμβουλίου για  την Παραδοσιακή Μουσική (ICTM). Το 2003 ορίζεται Liaison Officer του ICTM για την Ελλάδα.

ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ: 100 ευρώ

Ελάχιστος αριθμός συμμετοχών: 8 άτομα

Αν οι συμμετοχές είναι 8–10 άτομα, ο εκπαιδευτής θα λάβει το 60% του ποσού και η διοργάνωση το 40%. Αν ο αριθμός των συμμετεχόντων ξεπεράσει τους 10, ο εκπαιδευτής θα λάβει το 50% του συνολικού ποσού και η διοργάνωση το άλλο 50%.

Σημείωση: Aν κάποιος από τους συμμετέχοντες θα ήθελε να παρακολουθήσει και το σεμινάριο του θεάτρου μαζί με αυτό του χορού, τότε θα έχει έκπτωση 20%, θα πληρώσει δηλαδή συνολικά 160 ευρώ.